Inwestowanie w obszarze Natura 2000

Co warto wiedzieć?

Obszar Natura 2000 to innymi słowy Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000. Sieć składa się z podsystemów obszarów chronionych wyznaczanych na podstawie dwóch dyrektyw Unii Europejskiej. Nazwa Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 chroni pełną strukturę przyrodniczą, łącznie z terenami stanowiącymi połączenia między tymi najcenniejszymi obszarami. W skład sieci Natura 2000 wchodzą dwa rodzaje obszarów:

specjalne obszary ochrony siedlisk (tzw. obszary „siedliskowe”) – SOOS,
obszary specjalnej ochrony ptaków (tzw. obszary „ptasie”) – OSOP.

Za priorytetowe siedliska przyrodnicze uznaje się w Polsce m.in.:

śródlądowe słone łąki (1340),
zarośla kosodrzewiny (4070),
murawy strzęplicowe na wapiennych piaskach (6120),
murawy kserotermiczne bogate w storczyki (część 6210),
bogate gatunkowo psiary (6230),
żywe torfowiska wysokie (7110),
torfowiska nawapienne (7210),
bory, brzeziny i świerczyny bagienne (91D0),
łęgi topolowe, wierzbowe i olszowo-jesionowe (91E0).

Priorytetowymi gatunki zwierząt są w Polsce m.in.:

ssaki: darniówka tatrzańska (mały gryzoń z rodziny nornikowatych), kozica, niedźwiedź brunatny, suseł perełkowany, żubr,
ptaki: bąk, derkacz, orlik krzykliwy, orlik grubodzioby, podgorzałka, wodniczka,
ryby: strzebla przekopowa (słodkowodna ryba z rodziny karpiowatych),
bezkręgowce: motyle krasopani hera i ksylomka strix (ćmy),
chrząszcze: pachnica dębowa, sichrawa karpacka, nadobnica alpejska, konarek tajgowy.

Obszar Natura 2000 jest rozległym teren obejmującym nie tylko siedliska przyrodnicze, ale również całą infrastrukturę gospodarczą. W jego granicach możemy zobaczyć całe miejscowości, miasta i wsie, jak również pojedyncze budynki i zakłady, a także drogi.

W sytuacji gdy mamy dostępny teren może się okazać, że budowa domu, czy innych inwestycji będzie kłopotliwa. Wymagać będzie uzyskania decyzji o uwarunkowaniach środowiskowych lub opinii RDOŚu (Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska).

Dlaczego uchwalono obszar ochronny Natura 2000?

Obszar Natura 2000 uchwalono w celu ochrony gatunków fauny i flory o znaczeniu regionalnym i globalnym. Każdy region charakteryzuje się inną bioróżnorodnością i zupełnie innym ekosystemem. Powoduje to występowanie licznych gatunków zwierząt i roślin, które są związane ze sobą w łańcuch pokarmowy. Pozbawienie terenu danej populacji, może być katastrofalne w skutkach, dlatego też prowadzona jest szczegółowa lista osobników poszczególnych populacji i chronionych gatunków występujących w sieci Natura 2000.

Jakie są ograniczenia w obszarze Natura 2000 i co mogę robić?

Sieć Natura 2000 ogranicza użytkowanie terenów poprzez zachowanie ich w stanie naturalnym bądź pół naturalnym kierując się ochroną siedlisk. Zamierzenie budowlane, które planujemy, nie może powodować pogorszenia stanu środowiska. Obszar Natury 2000 jak już wcześniej powiedzieliśmy zawiera nie tylko obszary naturalne, ale także zurbanizowane. Pierwszymi ograniczeniami będzie zachowanie ochrony wód. Należy pamiętać, że w przypadku ochrony wód i obszaru wokół nich należy zachować 100 m od granicy brzegowej. Dodatkowo powstałe wcześniej budynki, jeśli są na działce, wyznaczają linie zabudowy – tj. jeśli budynek jest bliżej niż 100 m od jeziora bądź rzeki, to nieprzekraczalna linia zabudowy znajduje się w miejscu tego budynku. Obszar Natura 2000 nie może ograniczać rozwoju gospodarstwa, miasta czy gminy.

Powinniśmy dodatkowo zadbać by nasze przedsięwzięcie było spójne z krajobrazem i najbliższym otoczeniem. Przykładem takiego negatywnego posunięcia niech będzie np. powstanie kilkudziesięciometrowego zamku na granicy lasu i zbiornika wodnego. W takim przypadku jest to duża przeszkoda dla migracji zwierząt, wprowadzająca do środowiska emisje hałasu i zanieczyszczeń.

Czy wszystkie inwestycje mogę zrealizować?

Tutaj musimy podkreślić, że nie wszystkie inwestycję mogą powstać w obszarze natura 2000. Inwestycje o zawsze znaczącym oddziaływaniu na środowisko muszą uzyskać ocenę oddziaływania na środowisko i przygotować raport środowiskowy, który powinien wskazać mocne strony przedsięwzięcia oraz zaproponować rozwiązania mające na celu ograniczenia negatywnego wpływu na środowisko.

W przypadku potencjalnego oddziaływania na środowisko wymagane jest sporządzenie karty informacyjnej przedsięwzięcia i uzyskanie decyzji środowiskowej przy zajęciu przez inwestycję określonego areału. Najczęściej wnioski o decyzję o środowiskowe uwarunkowania w obszarze natura 2000 dotyczą zabudowy mieszkaniowej.

Obszar natura 2000 a budowa domu?

W przypadku budowy domu w obszarze chronionym należy w pierwszej kolejności sprawdzić miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Powinien zawierać warunki jakie musi spełnić przedsięwzięcie aby kwalifikowało się do realizacji. Ochrona może dotyczyć siedliska przyrodniczego danego gatunku, żerowiska niezbędnego do przetrwania, czy też występowania chronionej rośliny. Niektóre gatunki roślin mogą być schronieniem bądź pokarmem innego niezbędnego gatunku np. motyli. W takiej sytuacji należy zbadać czy są przesłanki do tego, iż obszar może być kluczowy i podlegać z tego tytułu zachowaniu. Oceniamy lokalizację przedsięwzięcia względem potencjalnych miejsc występowania danego gatunku. Sprawdzamy także obecny stan działki czy zostały zaprzestane wszelkie prace związane z rolnictwem czy jest kontynuacja.

Jak widzimy Natura 2000 nie wyklucza inwestycji w jej obszarze. Powinniśmy jednak dokonać szczegółowej analizy przedsięwzięcia i zadbać o jak najpełniejszy opis jej oddziaływania we wniosku o uzyskanie decyzji środowiskowej.

Czy warto inwestować w obszar Natura 2000?

Poznaliśmy niektóre uwarunkowania i możliwe sytuacje do zaistnienia na terenie chronionym, jednak należy sobie odpowiedzieć na pytanie czy opłaca się inwestować w obszarze Natura 2000?

Z punktu widzenia gminy, a zdarza się, że obszar Natura 2000 występuje w dużej części terenu należącej do gmin, bez inwestycji nie ma rozwoju poszczególnych miejscowości i może okazać się, że obszary miast i wsi nie mogąc kontynuować działalności lub ich rozwinąć będą podupadać. W praktyce oznacza to duży problem finansowy gminy, ale także ważniejszy powód demograficzny.

Biorąc pod uwagę stronę Inwestora jest to bardzo atrakcyjny teren, gdyż obszary przyrodnicze cieszą się dużą popularnością wśród ludzi, którzy chcą odpocząć od zgiełku miejskiego. Tereny przy rzekach, jeziorach, łąki w dolinach o pięknym krajobrazie mogą być bardzo urokliwe, a co za tym idzie cenne.

Wszystko musi być zrównoważone, każdy obszar chroniony powinien być przemyślany i nie ograniczać możliwości rozwoju struktur miejskich, miejsko-wiejskich czy wiejskich. Przedsięwzięcia należy planować z rozwagą, bez naruszania ekosystemu i nie powodując znaczącego oddziaływania na środowisko.